Yazar: Emre Seymenler - Tarih: 08 Ocak 2023 17:53 - Kategori: Genel

---

Teknolojinin ilerlemesi, bazı meslekler için sıkıntılı bir süreç gibi görünsede kendisine özel yepyeni meslekleri ortaya çıkarmasıyla da bir nevi doğal dengeyi sağladığı bir gerçektir. Ülkemiz için konuşursak çoğu zaman üniversite sınavı sonrası tercih ettiğimiz alandaki meslek ne ise o işi yapmaya devam ederiz ama çoğu zaman hayat bizi meslek değişimine yada yeni kabiliyetler kazanmaya zorunda bırakır. 

Herkesin kafasında aşağı yukarı yapmak istediği bir meslek vardır. Ama bazı meslekler için zaman pek acımasız olmuyor. Eskiler bilir yada yeni tabirle oldların gözü yaşlı derler ya, Arzuhalcilik diye bir meslek vardı. Şimdi bu mesleği ne yapan var ne de gören. Yada bir zamanlar teknik ressamların çizdiği projeler var ve aşağıdaki görsel bu dediğimizi tam olarak yansıtıyor. 

Bu fotoğraf bize gelecekte var olmayacak meslekleri en iyi özetleyen görsellerden biri. Yukarıdaki görsel 1950-1960 yılları arasında çekilmiş bir görsel ve bundan yaklaşıık 30-40 yıl sonrasında böyle bir mesleğe ihtiyaç duyulmadı. 

Uzun lafı bırakarak geleceğin meslekleri ve asla yok olmayacak meslekleri listelemeye başlayalım. İlk olarak geleceğin meslekleri kısmından başlayalım...

Geleceğin Meslekleri (En Çok Kazandıran Meslekler)

Geleceğin meslekleri kavramına iki açıdan bakabiliriz, hangi yeni meslekler gelecekte popüler olacak ve hangi meslekler gelecekte çok fazla kazandıracak yada en yüksek maaşlı meslekler Biz iki durumuda içeren ortak bir liste yapacağız...

Geleceğin meslekleri araştırması yaparken ister 10 yıl sonraki geleceğin meslekleri ister 2030 yılının meslekleri diye aratın, sonuçta bu meslekler çok yakın bir gelecekte gündemde olmaya devam edecek...

1. Yapay Zeka ve Veri Bilimciliği ve Yazılım (Mobil Uygulama)

Terminatör serisinden herhangi bir filmi seyretmişseniz orada bilim kurgu olarak gösterilen çoğu şeyin şimdi günümüzde ufaktan ufaktan yapılmaya başlandığı farkedersiniz. Günümüzün en önemli konularından birisi hiç şüphesiz yapay zeka. Yapay zeka bugün uçakların, arabaların kendi kendine gitmesini, insan sağlığı takibinden, profesyonel sporcuların performansına, endüstrilerdeki imalat tahminlerinden, tarımdaki verime kadar, kullanılmadığı alan yok durumunda. Özellikle Endüstri 4.0 ve sonrasında Endüstri 5.0 kavramları ile birlikte başlayan nesnelerin interneti (IoT) konularında şirketler altyapıları verinin gücünden yararlanmaya yönelik hazırlamaya başladılar. Bugün sensörler ve çeşitli araçlarla üretim takipleri, sistem anormallikleri, depo ve stok yönetimleri gibi yüzlerce iş, yapay zeka ve verilerin gücü sayesinde yapılmakta. Bu alanda küresel rekabette geri kalmak istemeyen şirketler kendilerini bu teknolojik atılıma hazırlamak zorunda ve bu yüzden ya dışardan (Third Party) yada kendi bünyelerine işin uzmanlarını istihdam etmek zorunda kalacaklardır. Bu yüzden de yapay zekanın çeşitli alt dalları olan, diyalogsal yapay zeka, chatbotlar, derin öğrenme, makine öğrenmesi, görüntü işleme gibi alanlarda uzmanlaşmış kişilere ve bu kişilerin kullanacakları verileri analiz edecek, verileri hazırlayacak veri bilimi uzmanlarına ihtiyaç her zamankinden fazla olacaktır. 

Mobil uygulama geliştiriciliği yine gelişen alanlardan birisi, üstelik giyilebilir teknolojilerin artması ile cep telefonlarından hariç olarak saatler, kulaklık, gözlükler, hatta otomobiller için bile mobil uygulama geliştiriciliği gelecekte de var olacak işlerdendir. 

Bu alanlardaki kişiler sadece ülkemizde çalışmak zorunda değil, hem uzaktan hem de yurt dışında çalışma imkanı olabilen bu tür işlerde ortalama maaşlar Ziprecruiter sitesinde göre ortalama yapay zeka uzmanı maaşı yıllık 107.113 Dolar olmakta, bunu Türk Lirasına çevirirsek yıllık 2.000.000 Türk lirası etmekte bunuda aylığa bölersek aylık 166.000 Türk Lirası etmekte. Linkini vermiş olduğum siteden çeşitli sorgulamalar yapabilirsiniz. 

2. Blockchain Teknolojisi İşleri

Blockchain teknolojisini halkın anlayacağı tarzda söylemek istersek, bugün kripto para olarak bilinen Bitcoin tarzı sistemlerin ve sonrasında birçok farklı alanda kullanılmaya başlayan sistemler blockchain teknolojisi olarak ifade edilmekte. Merkeziyetsiz para birimi olarak pazarlanan kripto paralar için birçok borsa ve çeşitli sistemler geliştirildi. Bunlar arasında nft gibi teknolojilerde yer almakta ve 2030 yılına kadar bu tür işlerin dünya çapında 40 milyondan fazla işi geliştirecek olması beklenmekte. Ülkemizin atılımları arasında blockchain teknolojilerinin yer alması, bu tür işlerin ülkemizde de revaçta olacağının göstergesidir. 

3. Sanal Gerçeklik İşleri (VR Teknolojileri)

Günümüzün en popüler sosyal medya platformlarından olan Facebook ve Instagram'ın çatı şirketi Meta, Metaverse adında sanal gerçeklik içeren bir dünya oluşturmakta ve geleceği bu şekilde inşa etmeyi amaçlamakta. En çarpıcı örneklerden birisi Suretler filminde herkesin dışarı çıkmadan sanal gerçeklik gözlüğü ile işini yapıyor olması ve kendileri yerine realistik robotların ortalıkta dolanması yakın gelecekte mümkün olabilecek işler. Sanal gerçeklik işleri sadece metaverse evreni ile sınırlı olmamakta, birçok firma ürünlerini yada inşaat firmaları yapmış oldukları evleri sanal gerçeklik gözlükleri ile pazarlamakta. Kısacası sanal gerçeklik işleri yükselen bir trende sahip işlerden birisi. 

4. Etik Hackerlık (Siber Güvenlik Uzmanlığı)

İlk 3 sırada yazdığımız tüm meslekler internet teknolojileri üzerine meslekler ve bunların yapmaya çalışan ne kadar çok kişi var ise, bu sistemlere sızmak isteyen, bu sistemlerden izinsiz bir şekilde faydalanmak isteyen kişilerde bir o kadar çok. Günümüzde dolandırıcılık ve hırsızlıklar şekil değiştirmekte ve kurumsal firmalar, bireysel hesaplar, kripto para borsaları gibi hatta siber casusluk, teknoloji casusluğu gibi çeşitli yüksek seviyelerde işler için etik hackerlar yani bilgisini ve kabiliyetini siber güvenlik üzerine odaklamış kişilere ihtiyaç bulunmakta. Bu tür bir meslek, internet teknolojilerinin olduğu her yerde gereksinime ihtiyaç duyacağı için gelecekte var olacak meslekler arasında yer almaktadır. 

5. Uzay Mühendisliği 

1955 yıllarda başlayan uzay yarışı bugün Elon Musk gibi kişilerin de dahil olduğu şirketler bazlı ticari uzay yolculuğu ve kolonizasyon planları ile tam gaz devam etmekte. Ülkemizinde uzay programını açıklaması ve bu alanda çalışmalara başlaması ile uzay mühendisliği kavramı NASA'dan ibaret bir iş haline gelmeye başladı. Büyük teleskoplar ve şirketlerin uzay yarışında yer alması ile gelecekte çok fazla kişiye bu alanda ihtiyaç duyulacağı aşikar. Bu alan geleceğin meslekleri arasında yer alabilecek bir iş olarak değer kazanmakta. 

Asla Yok Olmayacak Meslekler (İşler)

Bazı meslekler ve işler hayat ne kadar değişirse değişsin onlar her daim mevcut olacaktır. Bu meslekleri sıralamak istersek;

Doktor / Hemşire / Eczacı / Diş Hekimleri / Veteriner (Sağlık Çalışanları)

Sağlık sektörüde her ne kadar yapay zeka tarafından ele geçirilmek istensede, bir doktor, bir hemşire ve bir eczacı ve hatta sağlık çalışanları her daim insanların ihtiyaç duyacağı ve gelecekte de var olacak mesleklerden biridir. Evet yapay zeka ve bilgisayar teknolojileri gelişkin olsada bu sistemler ancak verilen bilgiler ışığında sonuç çıkarabilmekte. Yeni bir bulgu ve daha önce farkedilmemiş bir durumu keşfetmek bu saydığımız sağlık çalışanlarına ait olacaktır. Sağlık alanında apayrı bir alan olan diş hekimliği ve de hayvan sağlığı için veteriner hekimlik te varlıklarını devam ettirecek mesleklerden. O yüzden gelecekte de var olacak meslekler arasında bu grup her daim olacaktır. 

Cenaze İşleri

Her insanın doğumu gibi bir de ölümü olacaktır, o yüzden cenaze sektörü özellikle İslam dininde her daim var olacak bir meslek olarak gündemde kalacaktır. Son günlerde gassallık mesleği için açılan kurslara geçen yıla göre iki kat talep gelmeside bu ihtiyacın ve gelecekte de olacak ihtiyacın göstergesi. Sonuç olarak cenaze işleri her daim var olacak grupta yer alacaktır. 

Din Adamlığı

Her üç dinde de hatta uydurma dinlerde de din adamlığı görevleri muhakkak varlığını sürdürecek mesleklerden. İnanmak, bir yaratıcıya inanmak, yada bir olguya inanmak, adına ne derseniz deyin, illa ki bir kılavuza ve öğreticiye ihtiyaç duyacaktır. O yüzden din adamlığı gelecektede var olacak mesleklerdendir. 

Kolluk Kuvvetleri / Asker / Polis

Ülkelerin güvenliğini tehdit eden durumlar var oldukça bu illaki dış tehdit olmak zorunda değil, iç ve dış güvenlik gereksinimlerini karşılamak amacıyla her daim kolluk kuvvetlerine yani asker ve polise ihtiyaç duyulacaktır. Bu yüzden bu tür meslekler gelecekte de farklı teçhizatlarla da olsa varlığını sürdürecektir.

Siyasetçiler

Siyasetçilik bir meslek midir ülkesine göre değişir ama politikacılar da her daim varlığını sürdürecek meslekler arasında yer alacaktır. İllaki birilerini yönetmek gerekecek ve bu durumda siyaseti meslek haline getirenler olacaktır. 

Temel Bilimler (Matematik - Fizik - Kimya - Biyoloji)

Yukarıda hep bahsettik yapay zeka falan, işte bu yapay zekaların temelinde de Matematik yer almakta. Bunlara ilaveten icatların hepsi fizik kuralları içerisinde sirayet etmekte ve kimya ve biyoloji bilimleri de hayatın devamlılığı açısından önem arzettiği için bu dört meslek gurubu da varlığını sürdürecektir. 

Gıda (Çiftçiler ve İlişkili İşler)

Meşhur Jetgiller isimli çizgi filmde kapsüllerle kahvaltı yapılması olsa da, bu kapsüller insan hayatını ne derece garanti altına alır tartışılır. Ama bu tartışmalara kadar gıda, yaşam için en zorunlu ihtiyaçlardan birisi ve bu gıda işleri arasında çiftçilik, modern teknolojiler ile birleşmiş bir halde varlığını sürdürecektir.

Görsel ve İşitsel Sanatlar (Tiyatro, Sinema Oyuncuları, Artistler, Müzisyenler, Şarkıcılar)

Yedik, içtik, ürettik ama bir şey eksik. Evet o eksik kimine göre eksik kimine göre şart değil ama entertainment yani eğlence dünyası varlığını sürdürecek meslekler arasında yer alacaktır. İster bir oyuncu ister bir müzisyen olun, bu sizi gelecekte de var olacağınız anlamına gelmektedir. 

Standart Meslekler (Kuaför - Terzi - Tamirci - Marangoz)

Teknolojiler her ne kadar ilerlerse ilersin, standart meslekler vardır, kuaför, terzi, tamirci, marangoz gibi ustalık gerektiren ve el marifeti gerektiren işler gelecekte de varlığını sürdürecek işler olarak karşımıza çıkmaktadır. 

Gelecekte var olacak meslekler için genel bir kural uydurmak istersek, odağında insan olan meslekler gelecekte de varlığını sürdürecek mesleklerdir. 

Gelecekte Olmayacak Meslekler (Ölecek Meslekler)

Büyük laf etmiş gibi olmayalım ama bazı meslekler için köprüden önce son çıkış tabelası görünmeye başladı. Bunu neye dayandırıyoruz hemen anlatalım. Örneğin son aylarda iki büyük yapay zeka sistemi Midjourney ve OpenAi Chatbot, piyasayı açıkça salladı. Midjourney, Discord üzerinde çalışan bir bot ve ona yapmasını istediğiniz görseli cümle olarak tarif ettiğinizde hatta ne kadar çok detaylandırırsanız o kadar güzel sonuçlar vermekte. Diğer bir sistem ise OpenAi firması tarafından ki bu firmanın ortakları arasında Elon Musk'ta bulunmakta, bu chatbot siz ne isterseniz yapmakta. Google'a soru sorar gibi sorduğunuzda cevap vermekte, herhangi bir yazılım dilinde bir kod yazmasını istediğinizde yazabilmekte. Kısacası harika bir yapay zeka dil modeli. İşte bu iki sistem, gelecekteki sistemleri inşa edecek yapıda...

Grafik Tasarım

Yukarıdaki paragrafta bahsettiğimiz Dall-E, Midjourney ve çeşitli yapay zeka modelleri istediğimiz grafiği saniyeler içerinde yapabilmekte. Bu teknolojiler geliştikçe herhangi bir grafik tasarım işimiz için sadece cümleler ile tarif etmek yeterli gelecek. Bu da grafik tasarım mesleğini kökünden yok etmese bile birçok kişinin ufak tefek işlerini şimdiden kendi başına yapmasını mümkün kılmakta. Sonuç olarak grafik tasarım işi biraz tehlikede. 

Yazılım Mühendisliği

Yine iddialı gibi gelebilir ama OpenAi Chatbot'a hiç kod yazdırdınız mı bilmiyorum ama ortaya çıkan sonuç harika. Evet hatalar var ama Google'a yada forum sitelerine soru sormayı bir derece şimdiden gereksiz bırakan bir sistem yapmışlar. Siz chatbottan örneğin bizim de sitemizin sistemi olan Django altyapısında en çok okunan makaleleri nasıl listerim diye bir tarif yaptığınızda size kodu vermekte. Bu kod içerisinde anlayamadığınız yeri sorduğunuzda ona da cevap vermekte. Kısacası bu tür büyük dil modelleri her bir yazılım dilinin özelliklerini kavradıktan sonra üstüne internet ortamlarında ki kodları da veri olarak aldıklarında daha tutarlı ve doğru sonuçlar veren kod örnekleri ortaya çıkacaktır. Bu elbette yazılım mühendislerinin işini kökten bitirecek değil ama başlangıç düzeyinde birçok işi halledebileceğini göstermiş durumda. 

Avukatlık 

Yine iddialı bir meslek ile karşınızdayız. Ve yine yapay zekamız devrede, bu sefer konu hukuk süreçleri, geçmiş davalar ve davaların ne kadar sürmesi konusunda karar verebilecek düzeyde yapay zeka sistemleri hazırlanmakta. Elbette bir davanın sonucunu belirleyen durum iki tarafında elinde var olan bilgilerdir. Ama genel olarak bir kıdem tazminatı mahkemesi ne kadar sürer gibi bir soruya, mevcut tüm kıdem tazminatı mahkemelerinin incelemiş ve ortalama bir süreye sahip yapay zeka sistemi size saniyeler içerisinde cevap verebilmekte. Yada bir veraset davası için neler yapılmalı hangi evraklar gerekiyor, yada bir dilekçe nasıl yazılmalı gibi sayısız örnek için yapay zeka teknolojisi bu tür işler için avukatlara para ödemeyi gereksiz kılacak durumda. 

Kasiyerlik 

Günümüzdeki alışveriş merkezlerini yada marketleri düşündüğünüzde kasiyerler sadece ürünleri barkod okuma cihazından geçirip, para alış verişi yapmakla kalmayıp, ürünlerin raflara dizilmesi gibi birçok işlemi yapmakta. Ama akıllı depo ve raf sistemleri sayesinde ve de gelişmiş ödeme sistemleri sayesinde bu tür mesleklerde yerlerini otomatik ödeme ve robotlara bırakacak gibi görünüyor. 

Garsonluk

Halen daha garsonlarla iletişim kurmayı sevsekte bazen bunu statü sembolü olarak kullanmayı istesekte, gelecekte, verilen siparişler dijital yollardan olacak ve sipariş edilen yiyeceklerin gelmesi de yine robotlar tarafından servis edilecek, hal böyle olunca garsonluk mesleğide gelecekte etkisini kaybedecek meslekler arasına girmekte. 

Nakliyecilik - Depo Görevlisi - Kurye

Nakliye işleri için şuanda uzun yol tır şöforlerine ihtiyaç duyulsada otonom araçların çoğalması ve sistemlerin dijital hale gelmesi ile robotlar tarafından yüklenen mallar, yine otonom araçlar ile taşınacak ve yine robotlar tarafından indirilecek, ee insanlar bu işin neresinde... Depo görevlisi arkadaşlarda artık otonom robotlara teslim olmuş durumdalar. Birçok büyük e-ticaret şirketi, depolarını robotlara teslim etmiş durumda. Bu zincirin son halkası olan kurye hizmetleri de yakın bir zamanda dronelara emanet edilmiş olacak. 

Sekreterlik - Çağrı Merkezi Temsilcisi

Sekreterlik, yaz kızım 10 torba çimento gibi absürd parodilerden çok daha fazlası ama sanal asistanlar da bu mesleği tarihin tozlu sayfalarına gömmeye hazırlanıyor. 7/24 çalışabilen sanal asistanlar, sekterlik görevlerini ve de buna ek olarak çağrı merkezi temsilcisi görevlerini gittikçe azaltmış durumda. 

Muhasebecilik - Mali Müşavirlik

Entegrasyon konusunda devletler birçok alanda başarılı işler yapmakta ve muhasebesel işler için devletlerin hazırladığı platformlar aracılığıyla birçok iş kişilerden bağımsız bir şekilde yapılabilmekte. Üstüne bir de yapay zekalar sayesinde rutin hale gelen işler otomasyon ile yapılmakta ve bunun sonucunda bu mesleklerde yakın bir zamanda yerini yazılımlara bırakacak gibi duruyor. 

Sigortacılık 

Bugün bir zorunlu trafik sigortası yaptırmak isteseniz, karşınıza birçok websitesi size otomatik bir şekilde teklif verebilmekte ve istenilen bilgileri girdikten sonra sisteme otomatik bir şekilde sigortanız düşmekte. Eee insan bu işin neresinde... 

Şöforlük - Pilotluk

Otonom araçlar hem araba hemde uçak gibi sistemler de kullanılmaya başlandı ve büyük bir hızla ilerliyor. Elbette herkes bu tarz otonom araçları benimsemeyecektir ama birçok yerde bu tür mesleklere sahip olanlar işlerinin azlığından yakınır olacaktır. 

Yapay Zeka'nın Yok Edemeyeceği Meslekler

ChatGPT gibi üretken yapay zeka sistemlerinin herkesin kullanıma sürülmesinden bu yana 1,5 yıla yakın zaman oldu ve bugün binlerce farklı yapay zeka tabanlı sistem, website ve ürün ortaya çıktı. Haliyle insanlar son sürat giden yapay zeka sistemlerinin hangi meslekleri yok edemeyeceğini bilmek istiyor. Bu konuda birçok liste yapılmış, biz de bir liste yapıyoruz ve bazı meslekler için görüşlerimizi de eklemeyi ihmal etmeyeceğiz...

• İnsan Kaynakları Uzmanlığı (Bazı yerlerde bu tür bir mesleği listeye almışlar ama bizim görüşümüze göre bu meslek bitmese bile oldukça azalacak. Yapay zeka sayesinde hangi becerilerin hangi işler için önem arzettiği, kişilerin iş hayatındaki davranışları ve diğer verilerini birleştirecek sistemler çok zor görünmemektedir. Bu yüzden bu meslek bitmese bile çok azalacağı aşikardır.
• Bilgisayar Sistemleri Analistliği (Yine açık konuşmak gerekirse, bu konu hem evet hem hayır, evet yapay zeka yok edemez diyoruz ama üretken yapay zeka sistemleri oldukça ilerlemekte, tabi beslendikleri kaynaklar yine insanların üretmiş oldukları veriler fakat bu alanda iyi olmayan adaylar için iş bulma konusunda gelecekte sorunlar olacağı da biraz net gibi.)
• Öğretmenlik (Öğretmenlere her daim ihtiyaç olacaktır fakat belki özel ders ve ücretli kursların yerini yapay zeka öğretmenlerin alabilmesi büyük bir olasılık dahilindedir, bugün bile üretken yapay zekaya sorduğunuz sorulara güzel cevaplar vermesi ve her yaş seviyesine göre açıklayabilmesi, gelecekteki durum için biraz durumu zorlaştırmakta.)
• Spor Meslekleri (Eğer Real Steel filmini seyrettiyseniz gelecekteki spor karşılaşmaları buna benzer mi bilinmez ama robotların müsabakaları da bir şekil gelecekte yer alabilecek gibi ama eski usul severler için halen daha odağında insan olacak olan sportif meslekler gelecekte de var olacaktır.)
•  

Sonuç

Meslekler konusunda her zaman git geller olacaktır. En çok kazandıran meslekler, gelecekte olacak meslekler, ölecek meslekler gibi, ama bir şeyi gözden kaçırmamak lazım. İşini iyi yapan herkese bu dünyada şimdide gelecekte de ekmek var. Etrafımıza bir baktığımızda iyi bir marangoz çok zengin olabiliyor, iyi bir araba tamircisi çok zengin olabiliyor, iyi bir usta çok zengin olabiliyor. Kısacası işi iyi yapmak başarının ve kazancın ana şartı olmaktadır. 

Ayrıca herşey para mıdır sorusunuda sormak lazım. Mutluluk, sevdiklerinize ve kendinize zaman ayırabilmek, yıpranmamak, anı yaşamak, geleceğe güvenle bakmak gibi birçok düşünülesi durum vardır. 

Yazımızı daha geliştireceğiz, zaman zaman kontrol etmeyi unutmayınız.